Narada w cieniu strajku

Na początku kwietnia, jeszcze przed wybuchem strajku w oświacie, rozpoczęła się Narada Obywatelska o Edukacji. Wielki finał odbył się 21 czerwca podczas otwarcia Festiwalu Malta, do tego czasu naradzano się w 141 miejscach w całej Polsce. Teraz czas na wnioski.

Krótka statystyka: 141 narad, 4400 uczestników, 4600 wniosków i stwierdzeń. Wśród naradzających się 38 proc. to nauczyciele, 28 rodzice, 24 uczniowie. Rozmawiano przeciętnie dwie i pół godziny.Pomysł narady powstał w gronie uczestników platformy JaNauczyciel i Protest!, proces wspierała intensywnie Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia, a także liczne organizacje i osoby. Narady miały standardowy format world cafe, podczas których rozmawiano o pięciu głównych tematach:

1. Czego szkoła uczy? Do czego przygotowuje?
2. Jak uczymy i wychowujemy? Jak motywujemy do nauki? Jakich doświadczeń dostarczamy?
3. Jaki jest kształt wewnętrznych relacji w szkole: w trójkącie nauczyciele, uczniowie, rodzice?
4. Jaka jest pozycja nauczycieli? Jakie są oczekiwania w stosunku do nich?
5. Jaka jest rola szkoły w społeczności lokalnej?

Postulaty 20+1

Dodatkowo uczestnicy wypowiadali się w ankiecie na temat postulatów przygotowanych przez środowisko nauczycielskie, poniżej wyniki:Wnioski nie zaskakują, narada potwierdziła wiele opinii o systemie edukacji, jakie od dawna krążą w środowiskach oświatowych: podstawa programowa jest sztywna i przeładowana, szkoła uczy pod testowy klucz, nauczycieli przygniata biurokracja, ich autonomia jest ograniczana szczegółowymi regulacjami. Pestalozzi, wielki reformator edukacji sprzed dwóch stuleci, stwierdziłby zapewne, że zadaniem polskiej szkoły jest nauka przedmiotów, a nie uczniów.

Praktykowanie demokracji

Po co więc się naradzać, skoro wszystko już wiadomo? Wielkim walorem spotkań było szerokie zaangażowanie nie tylko ekspertów zajmujących się edukacją zawodowo, ale także rodziców i uczniów. Równie ważne było włączenie się innych środowisk: samorządowców, organizacji społecznych, przedstawicieli społeczności lokalnych. Szkoły organizujące narady stawały się lokalnymi centrami aktywności demokratycznej.

Należy też pamiętać, że większość narad odbyła się podczas strajku oświatowego – pomagały wyjaśnić cele protestu i pokazywały, że stawka jest wyższa niż walka o nauczycielskie pensje. Choć i kwestia wynagrodzeń ma pierwszorzędne znaczenie, co widać w postulatach.

Dorobek narady

Czy ktokolwiek skorzysta z dorobku Narady Obywatelskiej? Szkoła wyszła ze strajku, najbardziej masowego protestu pracowniczego od 1989 r., odmieniona na dobre i na złe. Władze państwowe zignorowały pracowników oświaty i pokazały, że dla uzyskania celu politycznego, jakim jest utrzymanie rządów, gotowe są dokonać destrukcji najważniejszego systemu służącego odtwarzaniu nowoczesnego społeczeństwa.

Pisałem jednak, że strajk uruchomił nie tylko takie inicjatywy jak Narada, ale także uświadomił wielu osobom, że szkoła to nie jest sprawa prywatna i nie służy jedynie dostarczaniu usług edukacyjnych. Strajk stał się okazją do próby charakteru i odpowiedzialności samorządowców – wielu z nich, choć jest formalnymi pracodawcami nauczycielek i nauczycieli, stanęło po ich stronie, nie tylko popierając postulaty, ale także rekompensując zmniejszone przez strajk wynagrodzenia.

Nadzieja w młodych

Jest jeszcze jeden niezwykły efekt dyskusji o szkole w Polsce, po raz pierwszy go sobie uświadomiłem, pracując nad tekstem o aktywizmie młodych po Młodzieżowym Strajku Klimatycznym w marcu. Wówczas młodzi rozmówcy podkreślali, jak ważna jest dla nich i szerzej, dla naszej przyszłości, szkoła. Potem miałem okazję jeszcze kilkakrotnie uczestniczyć w dyskusjach z uczestnikami MSK, za każdym razem powracał temat szkoły – jako wyzwania i szansy.

Narada Obywatelska o Edukacji pokazała, że to dobry format rozmowy o ważnych sprawach. Warto byłoby go wykorzystywać częściej, bo warto rozmawiać w lokalnych społecznościach o ważnych sprawach. Nie brakuje ich, bo niestety destrukcja sfery publicznej i usług publicznych postępuje błyskawicznie, a wyzwania wymagające społecznego współdziałania nabrzmiewają.

https://www.facebook.com/maltafestivalpoznan/videos/2077795008992664/