Witajcie w Antropocenie!

Źródło: NASA

Antropocen, pojęcie jeszcze kilkanaście lat temu uznawane za barwne określenie o charakterze literackim, nabiera systematycznie naukowej mocy.

Grupa Robocza ds Antropocenu Międzynarodowej Unii Geologicznej zarekomendowała podczas trwającego 35. Kongresu IGU, by uznać, że człowiek opuścił holocen i wkroczył w nową epokę geologiczną, epokę człowieka.Pojęcie antropocenu spopularyzował Paul Crutzen, holenderski chemik, laureat Nagrody Nobla, zasłużony za badania nad chemią atmosfery (przyczynił się do wyjaśnienia dziury ozonowej). W 2000 r. napisał z Eugene’em Stoermerem artykuł „The <<Anthropocene>> „. Pisali tam:

Ekspansja rodzaju ludzkiego, mierzona zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i zużyciem zasobów Ziemi na głowę, jest niezwykła. Kilka tylko przykładów: w ciągu ostatnich trzech stuleci populacja ludzka wzrosła do 6000 milionów, czemu towarzyszył wzrost pogłowia bydła do 1400 milionów (około jeden krowy na rodzinę przeciętnej wielkości). Dziesięciokrotne zwiększyła się urbanizacja w ciągu ostatnich stu lat. W ciągu kilku pokoleń ludzkość zużywa więcej paliw kopalnych, niż powstało w ciągu setek milionów lat.

Pojęcie antropocenu pojawiło się w obiegu wcześniej, za sprawą Crutzena zyskało perswazyjnej mocy, geologowie zgromadzeni w Grupie Roboczej dołożyli kolejną cegiełkę. Na ostateczną „sakralizację” i uznanie nowej epoki pewno jeszcze trzeba będzie poczekać, być może bardzo długo.

Już jednak sam proces naukowej debaty i poszukiwanie najtwardszych z możliwych, bo geologicznych dowodów epokowego przejścia zmusza do zmiany myślenia o Ziemi i środowisku. Przykładem takiej zmiany jest encyklika „Laudato Si!” z ubiegłego roku (o Franciszku jako pierwszym papieżu antropocenu pisałem w przededniu jego wizyty w OKO.press).

Zmianę świadomości widać w sztuce, literaturze, coraz wyraźniej jest widoczna także w polityce. Kiedy trzy lata temu zacząłem pracować nad programem „Miasto przyszłości / Laboratorium Wrocław” dla Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, nie znałem jeszcze kalendarza prac IGU. Już wtedy jednak wpisałem jako jeden filarów programu projekt „Człowiek Antropocenu”. Jego realizacja rozpoczęła się w ubiegłą sobotę, 27 sierpnia, dwa dni przed rekomendacją Grupy Roboczej, i potrwa do połowy sierpnia.

W ramach projektu przez kolejne soboty we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ odbywać się będą pikniki naukowe, poświęcone różnym aspektom życia w antropocenie, każdy z nich wieńczyć będzie seans kina letniego.

15 września zapraszam do Pasażu Pokoyhoff na wernisaż wystawy „Ciało”, a 15-16 października na konferencję „Człowiek Antropocenu”, podczas której zmierzymy się z naukowymi, społecznymi, politycznymi i kulturowymi wyzwaniami epokowego przejścia. Szczegóły konferencji niebawem.