Kulturo-futuro. Poza granice wyobraźni

23 listopada miała być we wrocławskim Teatrze Polskim premiera „Procesu” według Franza Kafki w reżyserii Krystiana Lupy. Artysta wycofał się jednak z pracy, gdy dyrektorem teatru został Cezary Morawski (Krystian Lupa uczestniczył w pracach komisji konkursowej i nie godził się na sposób postępowania ani podejmowane decyzje).

Premierę zastępuje „Dzień solidarności z Teatrem Polskim” i debata publiczności „Kultura w stanie zagrożenia”. Planowana na 23 listopada była także pretekstem do innego przedsięwzięcia – konferencji „Kulturo – Futuro. Poza granice wyobraźni” (odbędzie się 25 i 26 listopada) wieńczącej program „Miasto przyszłości / Laboratorium Wrocław” w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, którego jestem kuratorem.

Razem z Romanem Pawłowskim, kuratorem konferencji, zaprosiliśmy Krystiana Lupę i innych artystów do rozmowy o tym, jak sama kultura mówi o przyszłości swojej i świata. Spotkanie rozpocznie wykład Lupy – rozwinięcie kwestii, jaką wyraził w wywiadzie prasowym:

Dostrzegam, że następuje inflacja uwagi i zanik potrzeby odwoływania się do głosu artystów. Ludzie konsumują rzeczywistość bez ich udziału. I nie wiem, czy jak Witkacy mam być prorokiem mechanizacji i śmierci tych wszystkich wariatów, którzy zwą się artystami, czy też tylko chwilowo zatraciliśmy wymierność swojego działania, to znaczy nie odczuwamy jego skutków.

Wydaje mi się, że artyści nie dojrzeli do swojej epoki i łącznie ze mną nie są w stanie stworzyć dzieła wystarczająco niepokojącego, które wpuści w dusze ludzkie ten niepokój, a w konsekwencji doprowadzi do zmiany.

Poniżej manifest programowy konferencji:

Przez cały XX wiek artyści, teoretycy i futurolodzy budowali wizje przyszłości, które odzwierciedlały oczekiwania i obawy związane z rozwojem cywilizacji, a jednocześnie były wypadkową potrzeb, lęków oraz marzeń jednostek i całych zbiorowości. Dzisiaj, w drugiej dekadzie XXI wieku, coraz trudniej przychodzi nam snuć fantazje na temat jutra. Ktoś nam ukradł przyszłość – i to dwa razy. Za pierwszym razem, kiedy okazało się, że kapitalizm okazał się nieprzewidywalny i wszystkie nadzieje łączone z rozwojem gospodarki legły w gruzach pod ciężarem kryzysu ekonomicznego. Drugi raz, kiedy nowe reżimy autorytarne postawiły na politykę historyczną i zwróciły się w stronę przeszłości w poszukiwaniu legitymacji swoich działań.

Konferencja jest próbą odzyskania przyszłości i głosem w obronie prawa do marzeń. W czasach, gdy zmiany polityczne, społeczne i technologiczne są równie przewidywalne jak plamy na Słońcu, chcemy szukać odpowiedzi na pytania o możliwe scenariusze przyszłości w kulturze. Wierzymy bowiem głęboko, że kultura jest czymś większym niż gospodarka, polityka, nauka i technologia razem wzięte, bo to ona decyduje, w jakim celu człowiek sięga po te złożone narzędzia.

Zamiast więc badać wpływ technologii na kulturę, będziemy zastanawiać się, w jakim stopniu zmiany kulturowe mogą wpłynąć na nowe wynalazki technologiczne. Zamiast analizować impakt, jaki na kulturze wywierają zmiany polityczne, zastanowimy się nad rolą przemian kulturowych w kreowaniu nowych sposobów uprawiania polityki. Nie będziemy rozmawiać o presji ekonomii na sztukę, zamiast tego przyjrzymy się temu, jakie cele postawi ona przed gospodarką. O nauce będziemy mówić w kontekście nowych wyzwań, jakie przed badaczami postawi kultura.

Naszym łącznikiem z przyszłością będą artyści i artystki, teoretycy i teoretyczki, kuratorzy i kuratorki. Pierwszego dnia przedstawią swoje perspektywy rozwoju kultury i sztuki i będą dyskutować wokół najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed kulturą. Oprócz teoretycznej dyskusji uruchomimy praktyczne laboratorium przyszłości. Grupa młodych artystów i artystek z Wrocławia w ramach artystycznego hackatonu „Dzień ma 86400 sekund”, czyli 24-godzinnej intensywnej sesji roboczej, przygotuje własne projekty poświęcone wizjom przyszłości. Efekty ich pracy zaprezentujemy podczas drugiego dnia konferencji.

Celem spotkania jest konfrontacja różnych wizji rozwoju kultury, społeczeństwa i człowieka w obliczu dynamicznych zmian cywilizacyjnych, technologicznych i społecznych. Punktem wyjścia do rozważań będzie książka Romana Pawłowskiego „Bitwa o kulturę #przyszłość” (wyd. Teatr Stary w Lublinie i Wydawnictwo Krytyki Politycznej).

Wśród uczestników m.in. Krystian Lupa, Zbigniew Libera, Weronika Szczawińska, Marius Ivaškevičius, Ana Brzezińska, Krzysztof Garbaczewski, Wojciech Orliński, Wojciech Blecharz, Gareth Owen Lloyd, Karina Smigla-Bobinski, Przemysław Czapliński, Jan Klata, Aleksandra Wasilkowska. Oprócz dyskusji działać będzie scena artystyczna: czytanie performatywne sztuki „Śpiący” Mariusa Ivaškevičiusa (światowa premiera), muzyka, performans. Zapraszam – na żywo lub online!