Toksyczny urok przemocy

22 maja 2014

Edwin Bendyk

Majdan 2014, Kijów

Przemoc – na jej temat krążą różne opinie i wyjaśnienia: jedni twierdzą, że biorąc pod uwagę statystyki, udział przemocy w życiu społecznym zmniejsza się (prominentnym rzecznikiem takiej tezy jest Steven Pinker). Inni, jak Dave Grossman, wojskowy i autor książki „On Killing” (wyszła po polsku pod tytułem „O zabijaniu”) przekonuje, że po prostu nauczyliśmy się lepiej przemoc izolować, np. kosztem milionów uwięzionych w USA, a także efektywniej się nią posługujemy – współcześni żołnierze są maszynami do zabijania, przechodzącymi w tym celu odpowiedni trening psychologiczny. Przy nich pruscy żołdacy to niewinne baranki. Nie chodzi jednak o statystyki, tylko o miejsce przemocy w społeczeństwie – jakie funkcje pełni? Bo przemoc często mylona z agresją jest środkiem do celu – politycznego, grupowego, jednostkowego. O zmieniającym się znaczeniu i funkcji przemocy rozmawiać będę dziś (czwartek, 22 maja) o godz. 18 w Laboratorium Przyszłości w Centrum Sztuki Współczesnej.

Moim gościem będzie m.in. Oksana Forostyna, redaktorka znakomitego kijowskiego miesięcznika „Krytyka”. Przegadałem z nią wiele czasu w trakcie rewolucji, także dzień po tragicznym 20 lutego, kiedy na Majdanie zginęły dziesiątki osób. Analizowała, jak przemoc zaczęła zmieniać rewolucję – eskalacja ze strony władzy uświadamiała protestującym, że nie mają już odwrotu i że muszą walczyć do końca. Zarażeniu ulegli wszyscy. Z drugiej jednak strony zarówno sama rewolucja Euromajdanu, jak i późniejsze etapy konfliktu na Krymie i na Wschodzie pokazują, że coś istotnego zmieniło się w stosowaniu fizycznej przemocy – mimo spektakularnych obrazków medialnych i tragedii, jak Majdan w lutym czy Odessa 2 maja, wszystkie strony powstrzymują się od zbyt intensywnego zaangażowania bezpośredniej przemocy. Wzorem jest raczej pułkownik Mamczur, który w marcu odbił lotnisku w Belbeku, atakując bez użycia broni.

Drugim uczestnikiem rozmowy będzie Łukasz Jurczyszyn, socjolog badający przemoc na francuskich przedmieściach, w środowiskach skrajnej polskiej i rosyjskiej prawicy, wśród kibiców. Można powiedzieć, że zna te formy przemocy od podszewki, wielokrotnie się o nich wypowiadał publicznie. Łukasz Jurczyszyn badał także – jako członek Zespołu Analizy Ruchów Społecznych – polskie protesty przeciwko ACTA.

Zapowiada się bardzo ciekawa dyskusja, zapraszam więc serdecznie dziś o 18.00. A poniżej wideo z ostatniego spotkania z Andrzejem Lederem i Janem Sową o „terrorze wyobraźni”.